نام علمی
|
Vitex agnus-castus L.
|
نام انگلیسی
|
Vitex, Chaste Tree
|
نام عربی
|
کف مریم
|
نام های دیگر
|
اَرکوده (در آذربایجان)، فلفل بری یا فلفل بیابانی
|
تیره گیاه
|
از تیره نعناعیان
|
مکان رویش
|
این گیاه در نواحی مرکزی آسیا بوده ولی به علت استفاده زیاد، به نواحی دیگر از جمله مناطقی از مدیترانه و جنوب اروپا راه یافته است. محل رویش گیاه در ایران عبارت اند از: نواحی مختلف البرز، تهران، کرج، خراسان، خرمشهر، کازرون، بعضی نقاط جنوبی نزدیک به خلیج فارس، بندر عباس، صالح آباد و قم.
|
گیاه شناسی
|
درختچه ای زیبا به ارتفاع 5/1-2 متر، بومی نواحی مرکزی آسیا، که امروزه بر اثر پرورش زیاد در نقاط جنوبی اروپا مانند نواحی مدیترانه به فراوانی انتشار پیدا کرده است.برگهای زود افت پنجه ای و منقسم با 5 تا 7 برگچه نوک تیز و پوشیده از کرکهای پنبه ای در سطح تحتانی پهنک دارد. گلهای زیبای آن به رنگ آبی مایل به بنفش مجتمع به صورت سنبله دراز به روی یک پایه مشترک قرار گرفته اند. میوه آن شفت و دارای رون بر سخت و مقاوم است.
از تمامی قسمتهای آن بوییی شبیه به فلفل استشمام می گردد که یکی از علل نامگذاری گیاه به نام فلفل می باشد.
|
ترکیبات شیمیایی
|
تمام قسمتهای گیاه دارای اسانس می باشد که مرکب از سینئول، سابی نن، پینن و سزکوئی ترپن می باشد. میوه اش مرکب از 47/0% از این اسانس است.
از مواد رنگی موجود در گیاه که فلاونهای محلول در آب هستند عبارتند از ویتکسین و وی تکسینین. فلاونوئیدها و آلکالوئیدها نیز از عصاره این گیاه جداسازی شده اند.
|
بخش موثر اندام گیاه
|
میوه، برگ
|
اثرات فارماکولوژیک در طب مدرن
|
میوه اش قاعده آور بوده ریشه اش مقوی خلط آور و تب بر است.
|
درجه سردی و گرمی
|
گرم و خشک، در درجه سوم
|
خواص درمانی
|
ورم کبد، سنگ کلیه، امراض طحال، گرفتگی رَحِم، بیماریهای کلیه، کاهنده نیروی جنسی (هدایه)
ضد نفخ، ضد ورم ، گرفتگی های جگر و طحال، پاد زهرنیش حشرات، دردهای طحال، دردهای رَحِم، ضد خستگی، افزایش شیر مادر (الابنیه)
باد شکن، ضد خستگی، باز کننده گرفتگی های طحال و کبد، خواب آور، سر درد، دردهای رَحِم، پاد زهر نیش حشرات و گاز گرفتگی سگ هار (قانون)
|
عوارض جانبی و موارد احتیاط
|
مصرف این گیاه در حاملگی ممنوع است.
در دوران شیردهی با احتیاط مصرف شود.
|
منابع
|
1. الابنیه عن الحقایق الادویه، ابومنصور موفق هروي، انتشارات دانشگاه تهران،1371، ص
2. هدایه المتعلمین فی الطب، ابوبکر اخوینی بخارائی، به کوشش جلال متینی،انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد،1371
3. قانون فی الطب، ابن سینا، ترجمه عبدالرحمن شرفکندی تهران: انتشارات سروش (صدا و سیما)، چاپ نهم،1389، ج2، ص
4. گیاهان داروئی ، ژان ولاگ – ژیری استودولا مترجم: ساعد زمان – انتشارات ققنوس، چاپ پنجم،1382، ص
5. معارف گیاهی، کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریها، حسین میر حیدر، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم،1385، ج6،صص
6. گیاهان دارویی، زرگری، ع. ج 2. انتشارات دانشگاه، تهران، 1373. ص 298-300
7. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران، ولی الله مظفریان، انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ اول، 1391، ص 1254.
|