نام علمی
|
Thymus kotschyanus Boiss.
|
نام انگلیسی
|
Dittany, Thyme
|
نام عربی
|
صعتر
|
نام های دیگر
|
ککلیک اوتی (در آذربایجان)، آزربه (در همدان)، هِه زِبی (در کردستان)، صعترالحمار، حاشا، سوسنبر، آویشم
|
تیره گیاه
|
از خانواده نعناعیان
|
مکان رویش
|
این گونه اختصاصا پراکندگی وسیع در منطقه شمال ایران دارد، به حد وفور، در دامنه های البرز و نواحی دیگر شمال ایران می روید.
|
گیاه شناسی
|
آويشن گياهي دارای ساقه های متعدد و کوتاه، بلندی آنها 50-20 سانتی متر و دارای ریشه ای با الیاف چوبی می باشد. برگهای آن به رنگ سبز خاکستری خیلی کوچک و در اغلب گونه ها کرکدار است. گلهای معطر آن به رنگ سفید یا گلی، مجتمع، در کناره برگهای قسمتهای انتهایی شاخه ها است.
|
ترکیبات شیمیایی
|
از نظر ترکیبات شیمیایی دارای 2 درصد اسانس است که از گل وبرگهای آن گرفته می شود. در حدود 45 درصد تیمول (Thymol) دارد و ضمنا" دارای کارواکرول (Carvacrol)، ال پینن (L-pinene)، سیمن، بورنئول (Borneol)، لینالول، بورنیل آستات (Bornylacetate)، پاراتیمول (Parathymol) می باشد. به علاوه اولئانولیک اسید acid) (Oleanolic و ایزومرآن اورسولیک اسید نیز از آن جدا شده است.
|
بخش موثر اندام گیاه
|
ریشه، گل، برگ
|
اثرات فارماکولوژیک در طب مدرن
|
دم کرده سرشاخه های گلدار گیاه برای درمان ناراحتی های هضمی و نفخ کاربرد دارد.
|
درجه سردی و گرمی
|
گرم وخشک، در درجه سوم
|
خواص درمانی
|
مدر، سرفه کردن، سوء هضم، درد و بیماریهای مفاصل، سیاتیک، سردرد، درد کردن شقیقه، خوزه، کجی دهان، وزوز کردن گوش، درد گوش، درد بینی، بیماریهای قلبی، قی کردن، سکسکه، اسهال کردن، ردهای رحم، کوژپشتی (هدایه)
ضد نفخ، زرد زخم، تقویت معده، ترمیم زخمها، خوش بو کننده دهان، مدر، آورنده خون حیض، تقویت دید چشم، درد دندان (الابنیه)
بند آورنده خونریزی، ضد زگیل، ضد ورم های بلغمی، سیاتیک، درد دنده ها، ضد کم سویی چشم، کمک کننده در هضم غذا، ضد سوء هاضمه، مدر، پالاینده سینه و ریه ها (قانون)
|
عوارض جانبی و موارد احتیاط
|
با توجه به سمی بودن تیمول در مصرف آن باید دقت نمود. اسراف در مصرف آن ممکن است باعث اسهال، استفراغ، تحریک کلیه ها، تضعیف عضلات قلب، سرگیجه و بروز صداهایی در گوش شود.
تیمول باعث تحریک غشای مخاطی و پوست می گردد. علایم مسمومیت با تیمول شامل سرگیجه، حالت تهوع، درد در دستگاه گوارش، سردرد، اغتشاش ذهنی، اغماء و ایست تنفسی می باشد. از تیمول یا عصاره آویشن که در فرآورده های خمیردندانی استفاده شده، مواردی از التهاب لب و زبان گزارش گردیده است. پرخونی و التهاب مزمن در پوست سر از صابون و شامپوهای حاوی تیمول گزارش گردیده است.
موارد منع مصرف: در مورد مصرف دراز مدت آن رعایت احتیاط ضروری است و عصاره آن به تنهایی و به صورت رقیق نشده نباید مورد مصرف قرار گیرد. مصرف آن در حاملگی و شیردهی با دوزهای معمولی مشکلی ندارد. مصرف گونه های مختلف آویشن بر نظم قاعدگی موثر دانسته شده و لذا مقادیر زیاد آن نباید مصرف گردد.
|
منابع
|
1. الابنیه عن الحقایق الادویه، ابومنصور موفق هروي، انتشارات دانشگاه تهران،1371، ص 209
2. هدایه المتعلمین فی الطب، ابوبکر اخوینی بخارائی، به کوشش جلال متینی،انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد،1371
3. قانون فی الطب، ابن سینا، ترجمه عبدالرحمن شرفکندی تهران: انتشارات سروش (صدا و سیما)، چاپ نهم،1389، ج2، ص 244
4. گیاهان داروئی ، ژان ولاگ – ژیری استودولا مترجم: ساعد زمان – انتشارات ققنوس، چاپ پنجم،1382، ص
5. معارف گیاهی، کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریها، حسین میر حیدر، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم،1385، ج6، صص259-253
6. گیاهان دارویی، زرگری، ع. ج 3. چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1352. ص 761.
|